چرا تیپ شخصیتی را در مورد نوجوانان به کار می‌بریم؟ دانش تیپ شخصیتی (MBTI) برای افراد در تمامی سنین مفید و گرانبهاست. این دانش می‌تواند تأثیری ویژه روی زندگی نوجوانان، فشارهایی که با آن روبه‌رو هستند، بگذارد.
از همین رو برای اولین بار در ایران آزمون (غیر حضوری) تیپ شناسی شخصیتی مختص نوجوانان به نام آزمون MMTIC در وب سایت بنیاد فرهنگ زندگی طراحی و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.
همچنین نوجوانان میتوانند بصورت حضوری (حضور در کارگاه) و انجام آزمون با تیپ شخصیتی خود و ویژگی های آن آشنا شوند.
در این‌جا بعضی از بازخوردهای MBTI و تئوری تیپ که می‌تواند بر روی نوجوانان اثر گذارد، بیان می‌شود. بدیهی است اثر آن بر روی هر دانش‌آموز بستگی به تجربیات فردی و میزان پیگیری و کاربرد مفاهیم تیپ در محیط‌هایی که هستند، دارد.
هویت:
نوجوانان به تفاوت‌هایی که در افراد وجود دارد حساس هستند و معمولاً سعی می‌کنند هویت خود را شکل دهند. تیپ روانشناسی به نوجوانان کمک می‌کند توانایی‌های خودشان را بدانند و به صورت واقعی تلاش کنند. تیپ شناسی شخصیتی عامل مثبتی است برای شرح راه‌هایی که دوست دارند اطلاعات را دریافت کنند، تصمیم‌گیری کنند و با دنیای اطراف خود تعامل کنند.
نوجوانان اغلب در مقابل کشف تیپ شخصیتی خود این‌طور واکنش می‌دهند «حالا متوجه شدم! با آنچه که هستم راحتم!»
تیپ شخصیتی به پرورش مفهوم خودشناسی کمک می کند، بدون اینکه باعث تضعیف تیپ دیگر یا فرد دیگر شود.
برقراری ارتباط:
نوجوانان برای ایجاد ارتباطات حقیقی با دیگران وسیع عمل می‌کنند. آن‌ها میتوانند توضیح دهند چرا با بعضی افراد به راحتی روابط را می‌سازند و با بعضی دیگر ارتباط برقرار نمی‌کنند.
دانش‌آموزان با شناخت علم تیپ شخصیتی یاد می‌گیرند که کمتر در مورد روش‌های زندگی دیگران قضاوت کنند.
می‌فهمند که آنچه برای آن‌ها خسته‌کننده، نامربوط و یا جالب است، برای دیگران همانگونه نیست:
ابراز نظراتی با نگرش‌هایی مثل «این فیلم من را خیلی احساساتی می‌کند.» یا «کلاس انگلیسی آن معلم برای من خسته‌کننده است» و ربط این جملات به تیپ شخصیتی به نوجوانان کمک می‌کند که ذهن خود و روابط غیرقضاوتگرانه خود را رشد دهند.
احساس متفاوت داشتن:
بعضی نوجوانان احساس متفاوتی دارند، بعضی دیگر احساس سردرگمی و انزوا می‌کنند. خیلی از آن‌ها احساس می‌کنند مجبور به بودن آنچه دیگران می‌خواهند هستند. تیپ شخصیتی این پیام را می‌دهد که تفاوت‌ها خوب است و هر تیپ توانایی‌های ذاتی و ارزش‌های خود را دارد.
بردباری:
افراد جوان تمایل دارند چیزها را خاکستری (سفید و سیاه) ببینند، این تمایل باعث می‌شود در مورد رفتار دیگران نتیجه‌گیری سریع کرده و افراد را به گروه‌های اجتماعی تقسیم‌بندی کنند.
مثال: کسانی که حرف نمی‌زنند «افاده‌ای» هستند. دانش‌آموزان گشاده‌رو و خوش برخورد «سربه‌هوا» هستند. تیپ روانشناسی این رفتارها را در یک زنجیره طبیعی حفظ می‌کند و کمک می‌کند نوجوان ترجیحات و تمایزات پشت این رفتارها را درک کند.
زندگی با قوانین:
تیپ شخصیتی این نظر را به نوجوانان ترسیم می‌کند که قاعدتاً قانونی اگر از دید آن‌ها غیرعادلانه و احمقانه است، ممکن است از دید فرد دیگری (که ترجیحات متفاوتی دارد) کامل به نظر برسد.
تیپ شخصیتی به نوجوانان نشان می‌دهد پشت قوانین و قاعده‌ها به ترجیحات نگاه کنند.
زندگی خانوادگی:
تیپ شخصیتی به نوجوانان کمک می‌کند تعارضات و استرس‌ها را در خانواده درک کنند، چه بین والدین، چه بین بچه‌ها یا خواهر برادرها باشد. نوجوانانی که تیپ شان از سایر اعضای خانواده متفاوت است اعتباری برای تیپ اقلیت خودشان پیدا می‌کنند و متوجه می‌شوند همه تیپ‌ها برای خانواده ارزشی به همراه دارد. اگر اعضای خانواده نیز در مورد تیپ شخصیتی بدانند، یاد می‌گیرند که به توانایی‌های تیپ‌ها در خانواده احترام بگذارند. نوجوانان میتوانند تفاوت‌ها را بهتر قبول کنند حتی اگر نتوانند آن‌ها را درک کنند. نوجوانان یاد می‌گیرند که تصمیمات خانواده را به عنوان انتخابی از تفاوت‌های موجود در ترجیحات ببینند، نه به عنوان موقعیت‌های برد و باختی که تصمیم‌های اجباری روی آن‌ها اعمال می‌کند.
جدایی از والدین:
یک موضوع مهم برای نوجوانان مستقل بودن از والدین‌شان است که اغلب به صورت نپذیرفتن هر چه پدر و مادر می‌گویند یا انجام می‌دهند است. تیپ شخصیتی به نوجوانان کمک می‌کند تفاوت‌ها را به صورت مثبت ببینند و آن‌ها را بفهمند تا اینکه از آن‌ها انتقاد کنند.
مثل: «شاید مادر می‌خواهد در مورد اتفاقات روزانه من بشنود چون او یک برونگرا است، نه اینکه می‌خواهد در مورد من جاسوسی کند)) ." پدر به خاطر تغییر دادن برنامه‌های من عصبانی می‌شود، چون ترجیح قضاوتگر دارد و دوست دارد کارها شسته و رفته تمام شود. ممکن است با نظرات آن‌ها موافق نباشم، ولی رفتار آن‌ها منطقی است و ترجیحات شان را نشان می‌دهد.»
برنامه‌ریزی برای آینده:
برای شغل آینده و دانشگاه، افراد جوان برای تصمیم‌گیری آنچه برایشان مهم است و در زندگی می‌خواهند انجام دهند، تحت فشار زیادی هستند. تیپ شخصیتی اغلب با اعتبار دادن به خیلی عوامل و نگاه به خیلی موارد قبل از تصمیم‌گیری از این فشار می‌کاهد.
در مورد تفکر آینده، تیپ شخصیتی به نوجوانان کمک می‌کند تا در مورد تجربیات و عکس‌العمل‌هایشان که در زندگی تاکنون داشته‌اند فکر کنند و به نتیجه برسند چه شغلی یا آموزشی برای آن‌ها مناسب‌تر است.
دانش‌آموزان در برنامه بی‌شغلی یا سایه شغلی شرکت می‌کنند و حتی میتوانند از ابزارMMTIC به عنوان محل کار استفاده کنند.
تحقیقات دانشگاهی:
وقتی به دانشگاه نگاه می‌شود، تیپ روانشناسی می‌تواند به نوجوانان برای درک اینکه چطور آن‌ها از روش‌هایی از گرفتن اطلاعات تا تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. تیپ شخصیتی به دانش‌آموزان توضیحاتی در مورد روش‌هایشان، به ویژه آن روش‌هایی که متفاوت از والدین یا مشاورانشان است می‌دهد.
تصمیم‌گیری:
نوجوانان اغلب در فرآیند یادگیری استفاده از تفکر بحرانی در تصمیم‌گیری هستند.
چهار جفت ترجیحات (F,T,N,S) برای تصمیم‌گیری‌های بزرگ مثل انتخاب دانشگاه و همچنین تصمیم‌گیری‌هایی که اهمیت کمتری دارد مثل فعالیت‌های خارج از تحصیل یا فعالیت‌های کلاسی، می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
تیپ شخصیتی قادر است آشکار کند که چرا یک دانش‌آموز می‌تواند در بعضی کلاس‌ها لذت ببرد و خوب عمل کند و در بعضی دیگر نمی‌تواند. تجربه‌هایی که موفقیت کمتری دارند، ممکن است مربوط به توسعه کم‌ترجیح‌ها یا ترجیح‌های ضعیف باشد. آگاهی از تیپ به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بفهمند بعضی اوقات باید برخلاف ترجیحاتشان عمل کنند، و در بعضی حوزه‌های دیگر بیشتر کار کنند.
برای مثال دانش‌آموزی که با ریاضیات مشکل دارد، ممکن است دریابد که مشکل از همان ترجیحاتی است که می‌تواند او را با خلاقیت در نوشتن کمک کند. این دانش‌آموز همچنان باید ریاضی تمرین کند، ولی حداقل دیدگاهی راجع ترجیحات خود پیدا کرده و برای توسعه ترجیحات ضعیف‌تر ترغیب می‌شود.
درک معلمان:
تیپ روانشناسی باعث می‌شود تفاوت‌هایی که معلمان با یکدیگر دارند، قابل تحمل شود. چرا یک معلم یادداشت‌های زیادی ثبت می‌کند و معلم دیگر در مورد جزئیات اینگونه نیست؟
چرا یک معلم مهلت انجام کار را تغییر می‌دهد، ولی دیگری به سختی تاریخ مقرر را تأکید می‌کند؟
دانش‌آموزان بعضی از این تفاوت‌ها را بر پایه تیپ شخصیتی تعبیر می‌کنند، نه رفتار غیرعادلانه‌ای که برای خشمگین کردن یا گیج کردن دانش‌آموز است.
وقتی دانش‌آموزان بتوانند تکلیف‌ها، آزمون‌ها و ارزیابی‌ها را مطابق با ترجیحات احتمالی معلمان انجام دهند، قادر خواهند بود با معلم ارتباط بهتری داشته باشند و سؤال‌ها و تکالیف مورد نظر او را پیش‌بینی کنند.
درخواست کمک کردن:
دانش‌آموزی که در مورد تیپ روانشناسی آگاه است، می‌تواند توضیح دهد که چرا به کمک نیاز دارد و آن نیاز را توجیه نماید. دانش‌آموز می‌تواند برای کمک خواستن از معلم به شیوه ترجیح او عمل کند و همچنین نیازهای خود را شفاف بیان نماید.
درک رفتار کلاس درس:
تیپ شخصیتی می‌تواند به نوجوانان کمک کند تفاوت‌ها در رفتار کلاس درس را متوجه شوند. آن‌ها خواهند دید چرا مشارکت شفاهی در کلاس تمایل بعضی دانش‌آموزان است و بقیه دیگر این‌طور نیستند و اینکه چرا بعضی دانش‌آموزان توجه زیادی به جزئیات و وقایع دارند، در حالی که بعضی دیگر از این حالت بسیار دورند. با این اطلاعات دانش‌آموزان میتوانند رفتار خود را به صورت طبیعی تنظیم کنند.
مدیریت تکلیف منزل:
اطلاعات تیپ روانشناسی می‌تواند به نوجوان در توسعه سیستمی که در تکالیف منزل مؤثر باشد، کمک کنند. بنابراین، به جای اینکه توصیه‌ها را بدون توجه در نظر بگیرد، می‌تواند از تیپ شخصیتی جهت توضیح به والدین و معلمان برای اینکه چرا یک تکلیف متفاو‌ت‌تر بیشتر برای او مناسب است، استفاده کند.
همکاری تیمی :
دانش‌آموزان نه تنها در ورزش‌ها بلکه برای پروژه‌های کلاسی، گروه‌های ارشد دانش‌آموزی و فعالیت‌های بیرون از مدرسه در تیم‌ها شرکت می‌کنند. تیپ روانشناسی اغلب به آن‌ها کمک می‌کند قبول کنند که اعزای تیم به صورت طبیعی از روش‌های مختلفی استفاده کرده و به تعهدات و ضرب‌الاجل‌های زمانی متفاوت نگاه کرده و به راه های گوناگون ارتباط برقرار می‌کنند. تیپ روانشناسی یاد می‌دهد که یک تیم با محدوده متفاوتی از تیپ‌ها ممکن است نتایج مؤثرتری ایجاد کند.
نوجوانان خواهند دید چگونه رویکردهای خود را میتوانند با تیپ‌های دیگر کامل کنند و هر وقت لازم بود عملکردهای با ترجیح کمتر استفاده کنند.
دوست‌یابی :
در دوست‌یابی، یک نوجوان اغلب جذابیت، عدم پذیرش، یا تعارضات را به درون خود یا دیگران نسبت می‌دهد. تیپ شخصیتی به نوجوانان کمک می‌کند که دوستان خود را معتبر بداند و به جای اینکه تفاوت‌های موجود را عیب‌های مخرب بداند، آن‌ها را طبیعی قلمداد کند. چون تیپ روانشناسی احترام شخصی و احترام به خود را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند تا نوجوانان در مقابل دستاویز شدن توسط طرف مقابل شان مقاومت کنند.
نگاه به روانشناسی:
تیپ شخصیتی موضوعات روانشناسی را به صورت غیرپزشکی توصیف می‌کند. چالش‌ها و تعارضات بین افراد به عنوان تفاوت‌های ترجیحی بیان می‌شود.
نگاه به آزمون‌ها:
نتایج آزمون MBTI دانش‌آموزان را تشویق می‌کند نتایج را رد کنند یا مورد پرسش قرار دهند. ابزار فعالانه‌ای به آن‌ها داده شده که خود را بنگرند و رفتارشان را مدیریت کنند. تیپ شخصیتی عامل مثبتی است که میتوانند به وسیله و طبق آن عمل کنند.